پیشینه تاریخى نماز جمعه

مسعودى (م 345 هـ . ق.) مى نویسد:
ورود رسول خدا(صلى الله علیه وآله) به مدینه روز دوشنبه دوازدهم ربیع الاوّل بود پس ده سال تمام در مدینه ماند، به هنگام ورود آن حضرت در دهکده قبا بر «سعد بن خیثمه»وارد شد و مسجد قبا را بنا نمود و روزهاى دوشنبه، سه شنبه، چهار شنبه و پنج شنبه را در قبا ماندند سپس صبح روز جمعه پس از بر آمدن روز به سوى مدینه حرکت فرمود، در بین راه محلّه به محلّه گروهى از انصار مهار شتر آن حضرت را در دست گرفته از ایشان مى خواستند تا نزد آنان فرود آید، رسول خدا(صلى الله علیه وآله) مهار را کشیده، مى فرمود:
«راه را براى شتر باز گذارید که او مأمور است». و همچنان به راه خود ادامه مى داد تا در محلّه «بنى سالم بن عوف» وقت نماز فرا رسید، پس رسول خدا(صلى الله علیه وآله) با مردم نماز جمعه خواند و این اوّلین نماز جمعه اى بود که در اسلام اقامه گردید.
وى سپس مى افزاید: در تعداد کسانى که نماز جمعه با آنان کامل مى شود اختلاف است. شافعى و گروه دیگرى که با او هم عقیده اند گفته اند، اقامه نماز جمعه واجب نیست مگر آن که تعداد نمازگزاران به چهل نفر و بیشتر برسد و کمتر از آن کافى نیست . ولى دیگر فقیهان از أهل کوفه و غیر آن با نظر شافعى مخالفت کرده اند.
آنگاه مى نویسد: نماز جمعه رسول خدا(صلى الله علیه وآله) در دره معروف به «وادى رانُوناءَ»اقامه گردید... (1) حلبى تعداد نمازگزاران را در اوّلین نماز جمعه یکصد نفر ذکر کرده است(2)
پس ازآن، درهمین مکان مسجدى ساختند که به نام «مسجد الجمعة» نامگذارى شد(3) و هم اکنون نیز با همین نام در مدینه منوّره وجوددارد برخى براین باورند که: قبل از ورود رسول خدا(صلى الله علیه وآله)به مدینه، اسعدبن زرارة اولین نمازجمعه را اقامه کرده است.

1-مروج الذهب 2/279

2-السیرة الحلبیه 2/59

3-السیرة الحلبیه 2/59